Τι αξίζει πραγματικά το ρωσικό αντιαεροπορικό και αντιπυραυλικό σύστημα S-400;

Μια έκθεση με ημερομηνία 4 Μαρτίου 2019 από το FOI, τη Σουηδική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών, στοχεύει να παρέχει μια ακριβή ενημέρωση για τα διάφορα συστήματα άρνησης πρόσβασης που εφαρμόζουν οι ρωσικές δυνάμεις στη Βαλτική Θάλασσα.

Αυτή η έκθεση καλύπτει πολλά συστήματα, όπως το αντιπλοϊκό σύστημα K-300 Bastion, ακόμη και τον βαλλιστικό πύραυλο μικρού βεληνεκούς Iskander. Είναι, από την άλλη, τα συμπεράσματά του για το σύστημα S-400 που είναι τα πιο ενδιαφέροντα και, ας το πούμε ωμά, τα πιο αμφισβητήσιμα.

Σύμφωνα με αυτήν την έκθεση, η απόδοση του συστήματος S-400 που αναπτύσσεται επί του παρόντος κοντά στη Βαλτική Θάλασσα, είτε στη χερσόνησο του Καλίνινγκραντ είτε γύρω από την Αγία Πετρούπολη, θα υπερεκτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά και από τον δυτικό στρατό. Η έκθεση βασίζει τα συμπεράσματά της σε πολλά σημεία: 

• Ο πύραυλος 40N6E, αυτός που έχει αποτελεσματικό βεληνεκές 400 km, δεν θα ήταν ακόμη σε υπηρεσία και οι τρέχουσες μπαταρίες S-400 θα χρησιμοποιούσαν τον πύραυλο 48N6, ο οποίος εξοπλίζει, στην πραγματικότητα, ορισμένες εκδόσεις του S-300 και του οποίου η μέγιστη εμβέλεια δεν υπερβαίνει τα 250 km.
• Οι δυνατότητες ανίχνευσης των ραντάρ S-400 θα είναι μόνο μερικές δεκάδες χιλιόμετρα έναντι στόχων ελιγμών που λειτουργούν σε χαμηλό ύψος.
• Η Ρωσία δεν έχει επιδείξει τη μαεστρία της στη συνεργασία με αεροσκάφη τύπου Awacs, όπως το IL-76 και το Beriev A-50 Mainstay.

Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το S-400 είναι κυρίως χρήσιμο για την εμπλοκή μεγάλων στόχων, όπως δεξαμενόπλοια και μεταφορικά αεροσκάφη, σε μεγάλη εμβέλεια, και ότι θα μπορούσε «σχετικά εύκολα να αντιμετωπιστεί» από σύγχρονα μαχητικά και πυραύλους κρουζ.

Βασικά, τα σημεία που αναφέρονται στην έκθεση είναι σωστά. Ωστόσο, το συμπέρασμα που αντλούν οι συγγραφείς από αυτούς τους περιορισμούς είναι, από πολλές απόψεις, εσφαλμένο και μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνεία της πραγματικότητας της απειλής.

Πράγματι, το ρωσικό δόγμα δεν είναι, και ποτέ δεν ήταν, να θεωρηθεί το S-400 ως ένα απόλυτο όπλο που καλύπτει όλες τις ανάγκες εμπλοκής, παρά τους διάφορους τύπους πυραύλων που χρησιμοποιούνται από το σύστημα.

Η ρωσική αντιαεροπορική άμυνα, στην πραγματικότητα, βασίζεται σε πολλά συστήματα με συμπληρωματικές επιδόσεις και που λειτουργούν σε διαφορετικές αποστάσεις, ύψη και ενάντια σε διαφορετικούς στόχους:

• Τα συστήματα μεγάλης εμβέλειας, όπως το S-400 σήμερα, το S-300 χθες και το S-500 αύριο, παρέχουν απαγόρευση σε μεσαία και μεγάλα υψόμετρα, καθώς και αντιβαλλιστική προστασία σε ευρεία περίμετρο, σε κλίμακα στρατού σώμα ή θέατρο λειτουργίας, καθώς και την προστασία στρατηγικών τοποθεσιών ή τοποθεσιών με υψηλή συμβολική αξία, όπως η Μόσχα, η Αγία Πετρούπολη και άλλες μεγάλες ρωσικές πόλεις ή περιοχές που δυνητικά απειλούνται, όπως η Κριμαία.
• Συστήματα μεσαίου βεληνεκούς, όπως το σύστημα BUK ή το πρόσφατο S-350, προστατεύουν μονάδες σε κλίμακα διαίρεσης, από 10 έως 120 χιλιόμετρα μακριά.
• Τα συστήματα μικρής εμβέλειας, που μερικές φορές αναφέρονται ως SHORAD για την Αεράμυνα μικρής εμβέλειας, όπως το σύστημα TOR-M1/2, προστατεύουν μονάδες σε επίπεδο ταξιαρχίας καθώς και περιοχές υψηλής τακτικής αξίας, όπως θέσεις επιμελητείας, θέσεις επικοινωνίας και διοίκησης. Συμπληρώνονται από αντιαεροπορικά πυροβολικά και αντιαεροπορικά συστήματα πεζικού όπως πύραυλοι Igla.
• Τα αμυντικά συστήματα CIWS πολύ μικρής εμβέλειας, όπως τα Pantsir 1 και 2, έχουν τη λειτουργία της προστασίας της υποδομής από πυραύλους, βόμβες, οβίδες, drones και αεροσκάφη.
• Τέλος, τα ίδια τα μαχητικά αεροσκάφη χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Αναχαιτιστές όπως το MIG-31 συμπληρώνουν άμεσα το σύστημα αεράμυνας αντιπαραθέτοντας αεροσκάφη που καταφέρνουν να διασχίσουν το πολυεπίπεδο αντιαεροπορικό αμυντικό παραπέτασμα. Ανώτερα αεροσκάφη, όπως τα Su-35, τα Su-30 και τα Su-27, εκτελούν αποστολές μάχης περιπολίας, προβολής ισχύος και αναστολής.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα συστήματα τακτικής προστασίας όπως τα Sosna και Tunguska, καθώς και οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι πεζικού ή τα MANPAD, δεν είναι από την πλευρά τους ενσωματωμένα στη ρωσική πολυστρωματική αντιαεροπορική άμυνα φούσκα και εξαρτώνται αποκλειστικά από μονάδες των ελιγμών που τα εφαρμόζουν.

Επομένως, όλα αυτά τα συστήματα, που μοιράζονται τις πληροφορίες ανίχνευσης και εμπλοκής τους μέσω ενός κοινού δικτύου υπολογιστών, αποτελούν την αποτελεσματικότητα της ρωσικής αντιαεροπορικής άμυνας.

Σε αυτή τη διάταξη, η αποστολή του S-400 είναι να αναγκάσει τα αεροσκάφη επίθεσης και υπεροχής να πετούν χαμηλότερα, ώστε όχι μόνο να καταναλώνουν πολύ περισσότερα καύσιμα, αλλά και να τα φέρουν σε καλή απόσταση από συστήματα μεσαίας εμβέλειας και μικρής εμβέλειας λιγότερο περιορισμένη από τις επιπτώσεις του εδάφους.

Επιπλέον, αναγκάζουν αεροσκάφη υποστήριξης, όπως δεξαμενόπλοια και αεροσκάφη έγκαιρης εναέριας επιτήρησης Awacs, να επιχειρούν σε μεγαλύτερη απόσταση από τη ζώνη εμπλοκής, γεγονός που στην πραγματικότητα μειώνει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.

Επιπλέον, αν δεν υπάρχει τίποτα που να δείχνει ότι η Ρωσία έχει σημειώσει σημαντικές ανακαλύψεις όσον αφορά τη συνεργασία επιφανείας-αέρος, έχει, ωστόσο, κυριαρχήσει στη διασύνδεση των συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας για αρκετά χρόνια.

Είναι επομένως σε θέση να αναπτύξει πρόσθετα και συμπληρωματικά ραντάρ σε υπάρχοντα συστήματα, για παράδειγμα, ραντάρ χαμηλής συχνότητας προκειμένου να ανιχνεύσει και να εμπλέξει αεροσκάφη stealth και να μοιραστεί τις πληροφορίες τους σε όλο το οπλικό σύστημα.

Ως εκ τούτου, ακόμη και με πυραύλους που έχουν «ένα βεληνεκές μόνο στα 250 km», το οποίο είναι, παρεμπιπτόντως, μεγαλύτερο από τα 200 km των πιο πρόσφατων πυραύλων Patriot ή τα 120 km του Aster 30, του μεγαλύτερου τμήματος της Βαλτικής Θάλασσας θα παρέμενε απρόσιτα για αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας, Awacs ή πολεμικά αεροσκάφη της ΝΑΤΟϊκής αεροπορίας, εκτός εάν αυτές οι μπαταρίες S-400 έπρεπε πρώτα να εξαλειφθούν.

Κατανοούμε ότι το να περιοριστούμε στην ανάλυση των δυνατών και αδύναμων σημείων των S-400 για να συμπεράνουμε την αποτελεσματικότητα της άρνησης πρόσβασης της Ρωσίας και των δυνατοτήτων αντιαεροπορικής άμυνας είναι μια κακή εκτίμηση, καθώς και «μια προκατάληψη δυστυχώς κοινή στις δυτικές υπηρεσίες.

Πράγματι, συγκριτικά στη Δύση, ο αριθμός των διαφορετικών συστημάτων που ενσωματώνονται στην αντιαεροπορική άμυνα σπάνια υπερβαίνει τον αριθμό των 2: η αεροπορία μαχητικών από τη μία πλευρά και ένα αντιαεροπορικό σύστημα μεγάλης εμβέλειας, όπως το MAMBA ή το Patriot αφ 'ετέρου.

Επιπλέον, στο ρωσικό δόγμα, το οποίο έχει πολύ περισσότερα συστήματα πυροβολικού και πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων από τις δυτικές δυνάμεις, η αεροπορική υπεροχή δεν αποτελεί, από μόνη της, προϋπόθεση για ελιγμούς. Απλά πρέπει να φροντίσει να μην το έχει ούτε ο αντίπαλος.

Στην περίπτωση των δυτικών δυνάμεων, αντίθετα, αυτή η αεροπορική υπεροχή, η οποία επομένως βασίζεται κυρίως στην αεροπορία μαχητικών, είναι απαραίτητη, τόσο για την προστασία των χερσαίων δυνάμεων και της επιμελητείας τους, όσο και για την παροχή της πλεονάζουσας δύναμης πυρός που τους λείπει. 

Στην πραγματικότητα, το σύστημα S-400 είναι πράγματι ένα πολύ αποτελεσματικό αντιαεροπορικό σύστημα στην αποστολή του, ακόμη και στο σημερινό πλαίσιο. Επιπλέον, η επικείμενη άφιξη του πυραύλου 40N6 με αποτελεσματικό βεληνεκές 380 km, και νέα ραντάρ χαμηλής συχνότητας και παθητικά, θα τον καταστήσει ακόμα πιο τρομερό αντίπαλο τα επόμενα χρόνια.

Θυμηθείτε ότι οι ρωσικές δυνάμεις διαθέτουν 57 τάγματα εξοπλισμένα με αυτό το σύστημα ή περισσότερους από 6 πυραύλους έτοιμους να εκτοξεύσουν. Αυτό αντιπροσωπεύει περισσότερους από πέντε πυραύλους ανά δυτικό μαχητικό αεροσκάφος που υπάρχει στην Ευρώπη…

Οι S-400 δεν υπερεκτιμούνται, όπως καταλήγει η σουηδική έκθεση, από τους Δυτικούς. Ωστόσο, συχνά παρεξηγείται. Από τη στιγμή που η αποστολή του και το πλαίσιο χρήσης του έχουν ενσωματωθεί σωστά, μπορεί κάλλιστα να υποτιμάται, αντίθετα, από ορισμένους.