Lors de sa prise de fonction, le nouveau chef d'Etat-Major de l'Armée de Terre, le général Burkhard, a déclaré que le combat de haute intensité était désormais devenu une hypothèse probable, et qu'il fallait donc s'y bereiden. Ten slotte zullen sommigen zeggen... Uit het gemaakte postulaat kunnen we alleen maar opmaken dat de formats en middelen waarover de Franse legers beschikken zeer slecht geschikt zijn voor dit soort gevechten. Erger nog, de LPM2019-2025 biedt, hoewel gepresenteerd als de oplossing voor alle problemen van de nationale strijdkrachten, zeer weinig antwoord. En dit is heel normaal, omdat de huidige LPM, net als de Strategische Evaluatie van 2017, die als raamwerk diende, beide gebaseerd zijn op een oprichtingsdocument, het Witboek over Veiligheid en Nationale Defensie uit 2013, een document dat het vandaag de dag niet langer is. afgestemd op de geostrategische en operationele realiteit van de wereld.
Het moet gezegd worden dat LBSDN2013 op een heel bijzonder moment is ontstaan. Het opstellen ervan begon in feite na de overwinning van president Hollande bij de verkiezingen van 2012, en was nog steeds erg doordrenkt van de paradigma's die voortkwamen uit de periode van enorme deflatie in aantallen en middelen tijdens de vijfjarige termijn van Sarkozy. Bovendien kreeg het vorm toen Frankrijk en Europa zich midden in een economische crisis bevonden als gevolg van staatsschulden, en het sleutelwoord was toen ‘economie’. Defensie verscheen destijds als een instrument dat in twee delen was verdeeld:
- De afschrikkende krachten die de levensverzekering van het land vertegenwoordigden tegenover een irrationele daad van een derde land
- Conventionele strijdkrachten, georganiseerd in de vorm van een expeditieleger, die de machtsprojectie van Frankrijk in coalitie moesten verzekeren voor het handhaven van de internationale orde.
Dankzij de betrokkenheid van minister van Defensie JY Le Drian en de toenmalige chefs van staven kon de LBDSN2013 ternauwernood voorkomen dat ze in het door Bercy voorgestelde “Z”-plan vielen, dat voorzag in een kleinere omvang van de legers van 150.000 man. een expeditieleger van 50.000 man, speciale troepen en lucht- en marinemiddelen aangepast aan theaters met lage en gemiddelde intensiteit, zonder notie van strategische autonomie. Ondanks alles werd de LBDSN 2013 gebouwd op een zeer beperkt formaat, van slechts 200.000 man, inclusief een operationele landmacht teruggebracht tot 70.000 man, een zeemacht beperkt tot 1 vliegdekschip en 15 fregatten, en een luchtmacht met slechts 185 jagers. Bovendien werden zware middelen, zoals gevechtstanks, zware artilleriesystemen, torpedobootjagers en gevechtsvliegtuigen, tot het strikte minimum beperkt om de zuurverdiende kennis op peil te houden en, waar nodig, te kunnen deelnemen aan coalities.
Het duurde echter niet lang voordat het land terugkeerde naar de harde realiteit van de wereld waarin we opereren. De inkt van het Witboek was nog niet gedroogd toen de Oekraïense crisis begon, met de Russische annexatie van de Krim en het begin van het conflict in de Donbass. Tegelijkertijd intervenieerde Frankrijk militair in Mali en Centraal-Afrika. Een jaar later waren er de aanslagen in Parijs, de Russische interventie in Syrië en het begin van de Chinese controle over de Chinese Zee. Binnen een paar jaar werd het duidelijk dat Rusland, China, Turkije, maar ook India, Pakistan en de Verenigde Staten een nieuw tijdperk van internationale spanningen waren binnengegaan, waarbij het schrikbeeld van conflicten tussen staten opnieuw opdook.
De LBDSN2013 werd echter, hoewel gebouwd op basis van postulaten waarvan het nu duidelijk was dat ze niet langer van toepassing waren, niet ter discussie gesteld. En de politieke beslissingen van die tijd concentreerden zich rond een moratorium op de personeelsdeflatie, en de lancering van een paar symbolische programma's, die altijd gericht waren op hetzelfde doel: coalitie-actie, en verplichtingen van lage tot gemiddelde intensiteit.
Tijdens de presidentiële campagne van 2017 was Defensie een van de campagnethema's, en de meeste kandidaten namen in hun programma de wens op om de defensiebegroting op 2% van het bbp te brengen, een drempel waarvan de relevantie zeer twijfelachtig is, maar die is voorgesteld voor enkele jaren als de Alfa en Omega van de nationale veiligheid. Na zijn verkiezing gaf president Macron opdracht tot het opstellen van een Strategische Evaluatie die als raamwerk zou dienen voor het opstellen van de Militaire Programmeringswet 2019-2025. Maar deze strategische herziening werd beperkt door twee strikte paradigma’s opgelegd door de uitvoerende macht:
- Respect voor de legerbegrotingslimiet van 2% van het bbp aan het einde van de LPM
- Naleving van het formaat gedefinieerd door de LBDSN2013
Het is duidelijk dat in deze context het belang van een Strategische Evaluatie zeer beperkt was, aangezien de strategische conclusie werd geschreven voordat deze zelfs maar was opgesteld. En in feite leed de resulterende LPM aan hetzelfde stigma als eerdere programmeerwetten. Het was zeker ontworpen met het oog op het herkapitaliseren van de middelen van de strijdkrachten, met de aangekondigde verhoging van de begroting van de strijdkrachten van 1,7 miljard euro per jaar tot 2023, maar deze middelen waren geconcentreerd op middelen die waren aangepast aan gevechten met een lage intensiteit, zoals die waaraan Frankrijk deelneemt in de Zuid-Sahara-zone of in de Levant.
Bovendien hebben recente voorbeelden aangetoond dat het uitgangspunt van coalitie-actie ook onzeker kan zijn, zoals de Royal Navy vandaag ervaart. De agenda's van de Europese hoofdsteden kunnen afwijken van die van Parijs, of eenvoudiger gezegd: de hoofdsteden beschikken misschien niet over de middelen om zich aan de coalitiemissie te wijden. Laten we in dit verband herinneren aan het feit dat toen Frankrijk de Serval-missie in Mali lanceerde, alleen België strijdkrachten (SAR-helikopters) heeft ingezet ter ondersteuning van de Franse troepen op Malinese bodem. Frankrijk was echter niet geïsoleerd, aangezien verschillende Europese landen en de Amerikaanse bondgenoot enorme logistieke steun boden voor de inzet van Franse troepen. Hetzelfde gold voor de Centraal-Afrikaanse Republiek, waar Georgië het enige land was dat troepen naast Franse eenheden had ingezet.
Geconfronteerd met het strikte raamwerk dat is opgelegd door de LBSDN2013 en niet is gewijzigd door de RS2017, zijn de Franse stafchefs onlangs begonnen de nadruk te leggen op de te beperkte middelen waarover zij beschikken om de huidige defensie-uitdagingen het hoofd te bieden en die nog zullen komen, zoals de CEMA en de CEMAT, die verwezen naar de heropleving van conflicten met een hoge intensiteit, de CEMM die wees op de te beperkte omvang van de oppervlaktestrijdersvloot, en de CEMAAE die een paar dagen geleden het te beperkte aantal betreurde Rafale om de missies van de Strategic Air Force te verzekeren. Gezien het strikte kader waarbinnen de stafchefs zich kunnen uiten, is het duidelijk dat het probleem steeds urgenter wordt, en het gebrek aan middelen en het bewustzijn van de risico's op politiek niveau heeft vandaag de dag tot echte zorgen geleid.
In deze context lijkt het voor de hand liggend dat het document over de Nationale Defensie, het Witboek, moet worden vernieuwd, waarbij vooraf een objectieve analyse moet worden gemaakt van de risico's en de benodigde middelen op tijdsbasis, geïdentificeerd in de vorm van een strategische evaluatie. Door de benaderingen te scheiden, enerzijds een analyse en uitdrukking van objectieve behoeften in de vorm van een Strategische Evaluatie, en een Witboek dat het politieke antwoord op deze behoeften vormt, wordt de effectiviteit, maar ook de verantwoordelijkheden, van de beslissingen rond De nationale defensie zal duidelijk naar voren komen, wat bovendien de uitvoerende macht zou kunnen aanmoedigen om serieus nieuwe economische en budgettaire benaderingen voor de financiering van de defensiebehoeften te bestuderen.