Moeten oorlogsmisdadigers geprofileerd worden?

Een paar dagen geleden maakten de Oekraïense autoriteiten bekend dat ze sinds het begin van de militaire interventie op 58.000 februari niet minder dan 24 oorlogsmisdaden hadden geregistreerd die door Russische troepen op hun grondgebied waren gepleegd. Inderdaad, kort na het uitbreken van de vijandelijkheden begonnen meldingen van plunderingen, verkrachtingen, martelingen en standrechtelijke executies, onder meer van krijgsgevangenen en burgers, te stromen, en tal van door onafhankelijke partijen gedocumenteerde gevallen getuigen van deze misstanden. Voor Hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag, Karim Khan, vandaag zou heel Oekraïne een plaats delict zijn, er zijn zoveel misbruiken geweest. Als de Oekraïense nationale en internationale autoriteiten nu actief betrokken zijn bij het terugwinnen en bewaren van bewijsmateriaal en bij de identificatie van criminelen, is het duidelijk dat het begrijpen van de mechanismen die aanleiding hebben gegeven tot dergelijke verschrikkingen die door justitie internationaal worden onderdrukt, op zijn zachtst gezegd samenvattend is , en is meestal beperkt tot het in twijfel trekken van de commandostructuur en de psychologische effecten die oorlog kan veroorzaken.

Als internationale overeenkomsten, met name het Verdrag van Genève, het mogelijk zouden maken om bepaalde internationale strafrechtelijke autoriteiten in het leven te roepen die oorlogsmisdadigers kunnen berechten, zoals het geval was met het Neurenbergtribunaal voor de berechting van nazi-misdadigers, het Internationaal Tribunaal voor het Verre Oosten voor Japanse misdadigers, of zelfs om oorlogsmisdaden in voormalig Joegoslavië en Rwanda te beoordelen, is het duidelijk dat het begrip van oorlogsmisdadigers, en van hun psychologie die aanleiding gaf tot deze misdaden, zeer oppervlakkig is, zodat het nu erg moeilijk is om strafrechtelijk te betrekken alle actoren die betrokken zijn bij deze misdaden, maar ook om instrumenten te verwerven om te anticiperen op of zelfs te voorkomen dat deze misdaden ontstaan.

Moedige afpersingen tegen vijandige burgerbevolking of krijgsgevangenen zijn zo oud als de oorlog zelf. Zo executeerde de grote generaal van de staat Qin (West-China), Bai Qi, in 260 v.Chr. 400.000 gevangenen uit de naburige staat Zhao na de slag om Changpin door ze levend te begraven. In die tijd had de overwinnaar het recht op leven en dood over de overwonnenen, zowel in China als overal op de planeet. Het concept van oorlogsmisdaad verscheen pas in de 19e eeuw, met name met de ondertekening van de Eerste Geneefse Conventie over de bescherming van oorlogsgewonden in 1864, een conventie die nauw verbonden was met de oprichting van het Rode Kruis na de slag bij Solferino in 1959. Sindsdien zijn er nog 3 andere verdragen ondertekend, in 1906 voor gewonde zeelieden, in 1929 voor de behandeling van krijgsgevangenen en in 1949 voor de bescherming van de burgerbevolking. Het Internationaal Strafhof, de enige internationale jurisdictie die dergelijke wandaden kan beoordelen, werd pas in 2002 opgericht. Voor die tijd werden oorlogsmisdadigers het vaakst berecht door nationale rechtbanken, dergelijke procedures waren vooral gericht op de verliezer van een conflict, zowel voor juridische en politieke doeleinden.

De rest van dit artikel is alleen voor abonnees

de Klassieke abonnementen toegang verschaffen tot
alle artikelen zonder reclame, vanaf € 1,99.

Nieuwsbrief abonnement